Rezultati Evropskog vikenda posmatranja ptica 2025

I ove godine je prvi vikend oktobra bio u znaku Evropskog vikenda posmatranja ptica (EuroBirdwatch), koji je ovog puta organizovan 04. i 05. oktobra širom Evrope i Centralne Azije. U organizaciji je učestvovalo 35 partnera iz mreže BirdLife International, koji su organizovali preko 800 različitih izleta i okupljanja kako bi se posmatrale ptice.

Zemlje kao što su Kazahstan i Gibraltar su posle nekoliko godina pauze ponovo organizovale svoje izlete što je samo još jedan dokaz da je Evropski vikend posmatranja ptica manifestacija popularna u mnogim zemljama. Na izletima je učestvovalo skoro 27.000 ljubitelja ptica koji su prebrojali preko 2.7 miliona jedinki ptica.

Glavni cilj Evropskog vikenda posmatranja ptica je i ove godine bilo podizanje svesti šire javnosti o pticama, njihovoj seobi, važnosti selidbenih puteva i usputnih stanica, ali i o nestanku staništa čime se ugrožavaju gnežđenje i zimovanje ptica.

Ornitolozi još uvek nemaju tačan odgovor na pitanja kako ptice znaju kuda treba da se kreću tokom migracija, ali pretpostavlja se da kao orijentire koriste položaj Sunca i zvezda kao i različite geografske orijentire na Zemlji kao što su planine, doline i reke te degradacijom tih orijentira ugrožavamo i njihovu migraciju. Takođe, među ugrožavajućim faktorima ne smemo zaboraviti ni koliziju i elektrokuciju ptica sa elementima dalekovoda, ilegalni lov i hvatanje ptica kao i trovanje.

Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije u saradnji sa Evropskom kućom u Novom Sadu, Beogradu i Nišu, organizovalo je 32 izleta i okupljanja na kojim je prisustvovalo 519 učesnika koji su posmatrali 49.026 jedinki 152 različite vrste ptica. Najbrojnije vrste ptica su bile čvorci (Sturnus vulgaris) sa 22.890 jedinki, liske (Fulica atra) sa 3.547 jedinki i obični galeb (Larus ridibundus) sa 3.064 zabeleženih jedinki.

Najposećeniji su bili izleti u SRP Carska bara, gde je bio i centralni događaj, sa 70 učesnika, zatim Kanal Dunav-Tisa-Dunav kod Bačkog Petrovca sa 55 učesnika i SRP Zasavica sa 104 učesnika. Lokacije sa najvećim brojem vrsta ptica su bile ribnjak Kapetanski rit kod Kanjiže sa 73 zabeležene vrste, SRP Zasavica sa 61 zabeleženom vrstom i ribnjak Bečej sa 58 zabeleženih vrsta.

Najveći broj jedinki ptica, 20.715, zabeležen je na ribnjaku Jazovo, potom na ribnjaku Kapetanski rit – 8.479 i na ribnjaku Bečej – 2.442 jedinki. Ovi podaci nam ponovo pokazuju da prisustvo vode na nekom području vrlo često može biti osnovni razlog i za prisustvo većeg broja ptica. Nažalost, u poslednjih nekoliko godina zbog klimatskih promena sve više područja značajnih za ptice su suva u toku migratornog perioda i pretpostavlja se da je to jedan od osnovnih razloga zašto ptice izbegavaju takva područja tokom svog puta na jug.

Od retkih vrsta zabeleženo je 20 jedinki riđogrle trepteljke (Anthus cervinus), 6 jedinki crnovratog gnjurca (Podiceps nigricollis), po 3 jedinke malog galeba (Hydrocoloeus minutus) i crnog sprudnika (Tringa erythropus), 2 jedinke srebrnog vivka (Pluvialis squatarola) i malog detlića (Dryobates minor) i po jedna jedinka crvčića tršćara (Locustella naevia), crvenovrate liskonoge (Phalaropus lobatus), riđe lunje (Milvus milvus), malog sokola (Falco columbarius) i svilorepog cvrčića (Cettia cetti).

Zanimljivo je spomenuti da od svih retkih nalaza koji su zabeleženi ove godine na Evropskom vikendu posmatranja ptica širom Evrope i Centralne Azije, BirdLife International je izdvojio četrnaest najzanimljivijih među kojima je i svilorepi cvrčić (Cettia cetti) zabeležen na Oblačinskom jezeru u blizini Niša.

Na nivou Evrope i Centralne Azije, najveći broj izleta organizovan je u Mađarskoj (MME/BirdLife Hungary) – 183, Holandiji (Vogelbescherming/BirdLife Netherlands) – 79 i Grčkoj (HOS/BirdLife Greece) – 67. Najviše učesnika je bilo u Mađarskoj – 10.891, Grčkoj – 5.700, i Švajcarskoj (BirdLife Switzerland) – 2.181. Najviše jedinki ptica je posmatrano u Finskoj (BirdLife Finlad) – 1.235.000, Slovačkoj (SOS/BirdLife Slovakia) – 422.408 i Švedskoj (BirdLife Sweden) –  277.641. Najbrojnije vrste su bile belolika guska (Branta leucopsis), čvorak (Sturnus vulgaris) i zeba (Fringilla coelebs).

Zabeležen je veliki broj retkih vrsta a neke od njih su palasov žviždak (Phylloscopus proregulus) u Finskoj i Estoniji, ražanj (Plegadis falcinellus) u Austriji, čađavi zovoj (Ardenna grisea) u Belgiji, stepski orao (Aquila nipalensis) u Bugarskoj, crno-bela beloguza (Oenanthe pleschanka) i sibirska plavorepka (tarsiger cyanurus) u Finskoj, 54 jedinki male lisaste guske (Anser erythropus) u Grčkoj, šarenokrili azijski žviždak (Phylloscopus inosrnatus) i stepski vivak (Vanellus gregarius) u Mađarskoj, arktička čigra (Sterna paradisaea) u Rumuniji, Ričardova stepska trepteljka (Anthus richardi) u Holandiji i mali zovoj (Puffinus yelkouan) u Turskoj.

naslovna fotografija: Nikola Stevanović