Lešinari se vraćaju na Staru planinu

Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije sa radošću obaveštava javnost da je na području Stare planine zabeleženo prisustvo velikog broja beloglavih supova (Gyps fulvus), naše najveće ptice čija se celokupna populacija gnezdi isključivo na jugozapadu Srbije. Zabeležena je i jedna jedinka crnog strvinara (Aegypius monachus), vrste lešinara koja se u Srbiji već više od pola veka vodi kao regionalno iščezla.

Zahvaljujući odličnom višedecenijskom radu ornitologa iz Bugarske i Španije, u susednoj Bugarskoj je višestruko povećana populacija beloglavog supa, smanjeno je opadanje populacije bele kanje (Neophron percnopterus), dok je u prirodu vraćen crni stvinar koji se uveliko gnezdi u prirodi, od čega jedan par na svega nekoliko kilometara od granice sa Srbijom.

Rast populacije lešinara u Bugarskoj se jasno primećuje i u istočnoj Srbiji gde su sve češći preleti ovih vrsta pre svega preko Stare planine, mesta gde su se u prošlosti gnezdili. Upravo tu, visoko na nebu iznad Stare planine, 18. jula 2023. godine prebrojano je najmanje 11 jedinki beloglavog supa, kao i jedna jedinka crnog strvinara. S obzirom na ovako veliki broj ptica, pretpostavlja se da su pronašle odgovarajući izvor hrane.

“Ovo je izuzetno velika i važna vest za sve prirodnjake. Da bismo to razumeli, moramo se vratiti nekoliko koraka unazad: lešinarima su drastično opale populacije na teritoriji bivše Jugoslavije šezdesetih godina prošlog veka, kao rezultat organizovanih trovanja vukova. Kao što vidite, do danas nisu sanirane sve posledice tih aktivnosti. Brojnost beloglavih supova je poslednjih dvadesetak godina u porastu zahvaljujući veštačkim hranilištima, te sada u Srbiji imamo stotinak parova. Međutim, vrsta koja je nekada bila široko rasprostranjena sada ima gnezdeće parove samo u jugozapadnom delu Srbije. Crni strvinar se nažalost nije oporavio i već 60 godina se ne gnezdi u Srbiji. Verovatnoća da se to desi u sledećih par godina je velika, jer su kolege iz Bugarske odradile veći deo posla time što su pustili jedinke ove vrste u divljinu”, kaže Slobodan Marković, ornitolog DZPPS-a koji je zajedno sa drugim kolegama zabeležio prisustvo lešinara na Staroj Planini.

Kako bismo zadržali lešinare na ovom području potrebno je da obezbedimo malo povoljnije uslove, pre svega na Staroj Planini u vidu veštačkih platformi za gnežđenje, formiranjem hranilišta manjih kapaciteta, kao i aktivnim radom na sprečavanju trovanja.

“U Srbiji se godišnje proizvede preko 250 hiljada tona animalnog otpada, te je samo pitanje dobre volje i organizacije da se formira nekoliko manjih hranilišta u istočnoj Srbiji koja bi sa sigurnošću privukla beloglave supove i crne strvinare, a verovatno bi ih zadržala i na gnežđenju“, dodaje Marković.

Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije aktivno radi na zaštiti lešinara u Srbiji u saradnji sa Fondacijom za zaštitu lešinara (VCF), zajedno sa partnerskim organizacijama iz Albanije, Bosne i Hercegovine, Bugarske, Hrvatske, Grčke i Severne Makedonije, a sve u okviru projekta Balkan DETOX LIFE, koji ima za cilj da smanji trovanja divljih životinja i značajno smanji smrtnost lešinara kao najosetljivijih životinja na trovanje. Stoga će DZPPS uskoro predstaviti još aktivnosti na polju zaštite lešinara u Srbiji.