Gde su mladi krstaši?

Ove godine prstenovana su tri mladunca orla krstaša, a dvoje je obeleženo i satelitskim odašiljačima zahvaljujući kojima sada možemo pratiti njihovo kretanje.

Od 2016. godine kada je u Srbiji ostao samo jedan gnezdeći par orlova krstaša, koji su tada dobili imena Bora i Eržika, ova impozantna ptica grabljivica u stalnom je fokusu naučne i šire javnosti. Zahvaljujući naporima ornitologa, saradnika i volontera Društva za zaštitu i proučavanje ptica Srbije koji su po prvi put u našoj zemlji organizovali danonoćno čuvanje jednog ptičjeg para, nakon šest godina, 2022. u Srbiji je prisutno 5 gnezdećih parova.

Ove godine akciju obeležavanja krstaša Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije sprovelo je uz pomoć Departmana za biologiju i ekologiju PMF-a u Novom Sadu, Lovačkog udruženja „Srpski Krstur“, Lovačkog udruženja „Perjanica“ iz Mokrina, Naučno-istraživačkog društva studenata biologije i ekologije „Josif Pančić” i Mađarskog društva za zaštitu ptica i prirode (MME – BirdLife Hungary). Ugostili smo i deset studenata ornitologa iz partnerskih organizacija iz Albanije (Albanian Ornithological Society) i Crne Gore (Centar za zaštitu i proučavanje ptica Crne Gore) koji su imali prilike da se upoznaju sa procedurama i tehnikama obeležavanja divljih ptica.

Tokom istraživanja ptica grabljivica realizovano je i obeležavanje vetruški, sivih vetruški i mladunaca orlova krstaša koji su se izlegli ove godine.

„Obeležili smo tri mladunca orla krstaša. Svi su obeleženi prstenom što predstavlja najosnovniju metodu praćenja ptica, a dvoje – Ivanka i Radenko, dobili su i satelitske odašiljače koji daju vrlo precizne podatke o kretanju ptica i ambijentalnim uslovima u kojima borave“, rekao je ornitolog Tibor Rekecki, licencirani prstenovač i član Društva za zaštitu i proučavanje ptica Srbije.

Jedinke obeležene satelitskim odašiljačima nisu od istih roditelja. Krstaš Radenko je kao vrlo mlad preživeo pad gnezda prilikom kojeg je drugi mladunac stradao. Spasen je brzom reakcijom saradnika Društva, lovočuvara Radenka Cvejanova iz Srpskog Krstura, koji već godinama budno motri i brine o orlovima i u čiju čast je ovaj preživeli mladunac poneo njegovo ime – Radenko. Ova nesreća se jasno odražava i na njegove kasnije životne navike o čemu svedoče i prikupljeni podaci. Uprkos lošim prognozama za preživljavanje, Radenko je izleteo iz roditeljskog gnezda, ali se od matične teritorije ne udaljava previše. Uglavnom se kreće u okviru teritorije severnog Banata, hraneći se na slatinama i ribnjacima. Za to vreme, Ivanka je, kao sasvim zdrava jedinka, mnogo hrabrija u istraživanju nepoznatih terena: prateći korito Tise otišla je na sever Mađarske izvesno vreme boraveći i hraneći se na teritoriji Nacionalnog parka Hortobađ, najvećeg zaštićenog područja u ovoj državi, što još jednom pokazuje značaj zaštićenih područja za očuvanje prirode.

„Vrlo je zanimljivo uporedo pratiti podatke Radenka i Ivanke koji imaju potpuno različite životne navike, što pokazuju i podaci do kojih smo došli zahvaljujući telemetrijskim odašiljačima. Ivanka je do sada preletela preko 3800km dosežući maksimalnu brzinu od 100km/h, dok se Radenko kretao znatno sporije sa maksimalanom brzinom od 74km/h i prešao je tek nekih 850km. Svakako, nadamo se da će obe jedinke bezbedno nastaviti svoj let i prebroditi razne opasnosti kao što su trovanja, stradanja na dalekovodima i krivolov“, dodao je Rekecki.

Obeležavanje krstaša tokom 2022. godine omogućeno je realizacijom projekta „Birds Without Borders“ podržanog od strane Fonda za zapadni Balkan (Western Balkans Fund – WBF) i Evropske Unije kroz program koji ima za cilj zajedničko delovanje civilnog društva na Zapadnom Balkanu, kao i kroz projekat „PannonEagle LIFE“ koji se sprovodi uz finansijsku podršku LIFE programa Evropske Unije.