Hitno zaustaviti uništavanje šuma Fruške gore!
Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije obaveštava javnost i nadležne institucije da u martu uveliko počinje gnežđenje ptica dupljašica i drugih šumskih vrsta. Početkom aprila pristižu i selice sa juga, te je neophodno u potpunosti zaustaviti seču šuma jer se time krši više članova Zakona o zaštiti prirode i međunarodni propisi koje je Republika Srbija potpisala i u parlamentu ratifikovala.
Javnost Srbije i regiona godinama je uznemirena prizorima masovne seče šuma na području Fruške gore. Najveću pometnju stvara činjenica da je pomenuta ostrvska planina najstariji nacionalni park u Srbiji i da kao takva uglavnom služi za ekonomsko iskorišćavanje, a ne prevashodno za očuvanje prirodnih i kulturnih vrednosti. Stručna javnost je svesna da je jedan deo šuma koje su ranije bile u vlasništvu države restitucijom vraćen manastirima i privatnim licima, te da više nisu u nadležnosti uprave nacionalnog parka. No, kako je to zaštićeno područje visoke kategorije, svi vlasnici i korisnici zemljišta moraju da se pridržavaju pravnih normi koje regulišu postojanje i korišćenje tog područja.
Vojvodina je najobešumljenija regija Evrope sa manje od 5% pokrivenosti šumama, a Srbija u vrhu zemalja sa nazagađenijem vazduhom na svetu. Šume i čist vazduh su nam preko potrebni za javno zdravlje i blagostanje stanovništa. Naravno, to je moguće ostvariti jedino uz odgovorno upravljanje i očuvanje manjih ili većih šumskih površina. Iako su šume već dugo u (ne)milosti NP „Fruška gora“, a od skoro i Eparhije Sremske, podsećamo ih da i oni moraju da se pridržavaju zakona Republike Srbije. Ovom prilikom želimo da ukažemo na članove Zakona o zaštiti prirode na koje građani mogu da se pozovu u narednom periodu ukoliko žele da prijave nezakonitu seču šume.
Seča šume predstavlja direktno ugrožavanje gnezdeće faune ptica šumskih ekosistema jer u potpunosti sprečava mogućnost za gnežđenje dovodeći do nestanka drveća i duplji i velikog višednevnog uznemiravanja. Sličan efekat imaju i čiste seče i prorede sa uklanjanjem starih stabala. Budući da je Fruška gora niska planina i da dupljašice sa gnežđenjem kreću već tokom marta meseca (npr. belorepan, šumska sova i gavran i tokom feburara), seča u ovom periodu nezakonita je po više članova Zakona o zaštiti prirode („Sl. glasnik RS“, br. 36/2009, 88/2010, 91/2010 – ispr., 14/2016 i 95/2018 – dr. zakon). Sečom šume tokom gnezdećeg perioda ugrožava se očuvanje biološke raznovrsnosti, narušava i obesmišljava zaštita prirodnih vrednosti, odnosno ekološki značajnog područja poput Fruške gore. Ovakva seča šume predstavlja radnju kojom se ugrožavaju strogo zaštićene vrste biljaka, životinja, gljiva i njihovih staništa.
Ekonomsko iskorišćavanje šuma dovodi do prekomernog trošenja resursa što sprečava ostvarivanje bilo kakvih mera zaštite i unapređenje vrsta, njihovih populacija, prirodnih staništa i ekosistema (Član 14. i 15). S obzirom da seča šume u potpunosti dominira kao aktivnost na prostoru Fruške gore, cilj postojanja ovog ovog zaštićenog područja je upitan (Član 30). Isto se može odnositi i na ekološku mrežu (Član 39). To je posebno jasno naglašeno u Članu 71. koji pod zaštitom i očuvanjem divljih vrsta podrazumeva sprečavanje svih radnji koje utiču na narušavanje povoljnog stanja populacija divljih vrsta, uništavanje ili oštećivanje njihovih staništa, legla, gnezda ili narušavanje njihovog životnog ciklusa, odnosno povoljnog stanja. Ono što se sada i prethodnih godina dešava upravo je suprotno od navedenog, kao i Člana 72. istog zakona. Ironično zvuči činjenica da bi nacionalni park trebalo da bude osnova za zaštitu zaštićenih i strogo zaštićenih vrsta (Član 48). Prema članu 74. ugrožavanje i uništavanje strogo zaštićenih vrsta je zabranjeno, dok za pravna lica gore nabrojani prekršaji mogu da predstavljaju privredne prestupe za koje su prema Članu 126. propisane novčane kazne od 500.000 do 2.000.000 dinara.
Nažalost, kažnjavanje upravljača neće obnoviti osiromašene šume Fruške gore. Ovako veliko ugrožavanje prirode dešava se na svega nekoliko kilometara od Pokrajinskog zavoda za zaštitu prirode, Pokrajinskog sekretarijata za urbanizam i zaštitu životne sredine, te drugih državnih institucija koji bi trebala da se brinu o sprovođenju brojnih propisa koji regulišu zaštitu životne sredine, zaštitu prirode i šumarstvo. Dodaćemo i sledeće: prema Članu 11. Ministar nadležan za poslove zaštite životne sredine narebnom može ograničiti, privremeno ili trajno obustaviti način ili obim korišćenja prirodnih resursa koje neposredno ugrožava opstanak nekih vrsta, njihovog staništa ili ekosistema. U slučaju Fruške gore to se odnosi na veliki broj vrsta ptica dupljašica i ranih gnezdarica kojima su neophodne veće površine starih šumskih sastojina i odsustvo uznemiravanja.
